W ramach tegorocznego festiwalu Open House Praha można było zwiedzić budynek dawnego Instytutu dla Niewidomych (Klárův ústav slepců) na Klarovie czyli w pobliżu stacji metra Malostranská.
Na mapce zaznaczyłam dwa budynki, ten podkreślony fioletową linią widziałam po raz pierwszy, nie wiedziałam, co to jest - a zachwycił mnie. Ale do tego dojdziemy.
Zacznijmy od początku czyli od powstania Instytutu. Alois Klar (1763-1833) założył najpierw w 1807 roku prywatny Instytut dla Niewidomych Dzieci na Hradczanach. Jego celem było wyuczenie tych dzieci jakiegoś zawodu, żeby mogły na siebie zarabiać. W 1832 roku ufundował też taki instytut dla dorosłych, a cesarz Franciszek I podarował mu na ten cel parcelę. Stał tam domek z dużym ogrodem. Budynek powstał już po śmierci założyciela dzięki staraniom syna, Paula Aloisa Klara, w latach 1836-1844, a dokończony został w latach 1884-1885 przez wnuka Rudolfa Klara.
Na původní plán zbourat domek a na zahradě vystavět novou budovu bohužel nebylo dost financí. Došlo tedy zpočátku jen k přestavbě domku a nová budova se stavěla postupně ve třech etapách v průběhu mnoha let. Architektem nové budovy se stal V. Kulhánek. Protože rodina Klarů byla velmi zbožná, nesměla tu chybět kaple. Od roku 1844 do roku 1885 se tedy budovala kaple sv. archanděla Rafaela, která se stala první samostatnou pražskou realizací architekta J. O. Krannera.
Instytut działał tu do 1950 roku, kiedy budynek został przejęty przez państwo i od tej pory mieścił się tu Urząd Planowania. Dziś jest siedzibą geologów i na co dzień można tu jedynie wpaść do księgarni o takim profilu - albo czasem na koncert.
Przy bocznej ulicy zobaczyłam ten piękny secesyjny budynek, najwyraźniej opuszczony. Potem przy zwiedzaniu ogrodu Instytutu podsłuchałam rozmowę dwóch starszych pań i stąd dowiedziałam się, że był to kiedyś Dům kultury těla - jakiś dom fizkultury 😁 Pani wspominała, jak chodziła tam na basen. Ponieważ nie było czasu do stracenia - tyle miejsc do zobaczenia w trakcie festiwalu w ciągu tych dwu krótkich dni - nie podeszłam dalej... no i ominął mnie piękny widok naroża, który teraz oglądam na cudzych zdjęciach (patrz link na końcu postu). Za to wiem, że koniecznie się tam wybiorę w przyszłym roku i obejdę naokoło. A może ten budynek zostanie udostępniony do zwiedzania w kolejnej edycji festiwalu? Kto wie 😀 Na razie stoi pusty, mówi się o planach umieszczenia tam jakichś urzędów. A kiedyś stanowił część Instytutu.
Wracamy do głównej siedziby. Sprawa jest taka, że dałam się nabrać 😏 Zaraz przy wejściu było stoisko z różnymi publikacjami. Zobaczyłam porządnie wydaną książkę o Klarovie (w bardzo rozsądnej cenie) i postanowiłam ją kupić wychodząc, w związku z czym nie zrobiłam wielu zdjęć w kaplicy - gdzie była też wystawa starych fotografii - no bo założyłam, że one wszystkie będą w książce. Tymczasem gdy już miałam płacić, przyjrzałam się jej bliżej i skonstatowałam, że to monografia Instytutu, a nie całej okolicy. Niestety, nie mam już na półkach miejsca na książki traktujące tylko o jednym budynku czy instytucji 😕 Muszę dokonywać zakupów bardzo rozważnie. Mogłam jeszcze wrócić do kaplicy, ale z kolei obiad wzywał 😂 No i tak to. Kopiuję znalezione w necie informacje na jej temat, a dodam tylko, że w krypcie kaplicy jest pochowana rodzina założyciela. Nazwa okolicy Klarov pochodzi właśnie od ich nazwiska,
Kaple sv. archanděla Rafaela je krásně vyzdobena freskami od E. Maxe. Zobrazují příběh Ježíše Krista. Malby jsou nápadně velké z toho důvodu, aby je mohli vnímat i slabozrací. Najdeme tu také busty Klarů a jejich manželek. V kapli jsou funkční varhany. Název pochází od sv. Rafaela, patrona slepců. Budova má empírovou podobu, na čelní fasádě vidíme tympanon s reliéfem od J. Maxe. Zobrazuje sv. Rafaela, který dává Tobiášovi léčivou mast na nevidoucí oči jeho otce.
Za diabła nie umiem ustawić tych popiersi obok siebie, a specjalnie zrobiłam takie mniejsze... Nie mogę dojść do ładu z blogspotem!
Ze zadní strany je ústav obklopen zahradou. Je v ní umístěna hodnotná socha sv. Václava od M. B. Brauna z roku 1713. Původně stávala na Malostranském náměstí.
Małostrańscy radni w 1713 roku postanowili zamówić brązową rzeźbę św. Wacława, żeby wybłagać ustanie morowej epidemii, ale zamiast niej ustawili na górnym Rynku Małostrańskim kolumnę Najświętszej Trójcy z piaskowca. Natomiast św. Wacława umieszczono na fasadzie jezuickiego domu profesów, przed kościołem pod jego wezwaniem. Nie został tam na zawsze - po 1843 roku przeniesiony został do ogrodu Instytutu i umieszczony pod daszkiem na zewnętrznej ścianie kaplicy.
W sieci znalazłam jeszcze takie informacje:
Musím tu připomenout, že na vybudování a činnosti Klarova ústavu se podíleli tři muži z rodiny Klarů: Aloys, jeho syn Pavel Alois a vnuk Rudolf Mario. Aloys byl zakladatelem vzdělávání nevidomých u nás, byl filologem, učitelem a profesorem na pražské univerzitě. V roce 1807 se spolupodílel na vzniku Ústavu pro slepé děti na Hradčanech, v němž i sám učil. Založil také nadaci pro slepé. Roku 1832 otevřel Ústav pro zaopatření slepců na Velkopřevorském náměstí. Jeho cílem bylo vyučit slepé praktickým činnostem, které by je uživily. Ústav tu pracoval ve stísněných prostorách do roku 1836.
Novou budovu na Klárově však už vybudoval až jeho syn Pavel. Během Pavlova působení zde jako na prvním místě v Praze pracovaly sestry boromejky, a to do roku 1850. Ústav se neustále potýkal s nedostatkem financí a byl závislý na dobročinnosti. Kvůli finančnímu přilepšení se tu mezi lety 1842-60 vydávala ročenka Libussa obsahující příspěvky známých spisovatelů. Od svých padesáti let byl Pavel Klar připoután na vozík a ke konci života i oslepnul. Nedožil se šedesáti let.
Po něm vedl ústav dvacet let dočasný správce J. Běšín. Za jeho éry zařízení upadalo. Vnuk A. Klara Rudolf se ujal řízení v roce 1880. Zavedl tu obecnou školu pro děti od šesti let. Plynule sem přecházely děti z ústavního zařízení na Hradčanech. Slepí se tu učili pletení, předení, košíkářství, kartáčnictví. Od roku 1904 mohli v těchto oborech získat i výuční listy. Rudolf se nikdy neoženil a neměl děti, takže správcem se po jeho smrti stal E. Wagner. Za 1. světové války se na Klárově zotavovali osleplí vojáci.
V roce 1929 vznikla v Krči, ve Vídeňské ulici č. 28, mateřská škola a ozdravovna pro slepé. Po 2. světové válce se sem Klarův ústav přestěhoval jako učňovská internátní škola pro mládež s vadami zraku. Rozvíjely se zde nové obory jako čalouník, knihař, zámečník, masér, telefonista. Dnes v budově sídlí střední a mateřská škola A. Klara.
Linki:
- biogram fundatora na Wikipedii
- hasło Instytutu na Wikipedii (z biogramu powyżej)
- strona Instytutu z linkami
- o budowli w Katalogu Zabytków
- nieco historii z czasów II wojny
- na stronie Prázdné domy
- artykuł na stronie radia o domu ciała
- tudzież o nim na stronie Prostor
- mój ulubieniec Zdeněk Lukeš opowiada o nim w serialu Mizející Praha
- jakiś program w czeskiej tv, ale nie można go oglądać w Polsce ze względu na prawa autorskie, jakie to wkurzające, te granice
- i wreszcie troszkę o samej okolicy, nazwanej imieniem Aloisa Klara
O, jest też wykład na temat historii Instytutu:
Fotografie z 8 sierpnia 2021 roku
